World gitarist Zoumana Diarra
De Master-galerij van GSNL is een erepodium voor toonaangevende Nederlandse gitaristen dat jaarlijks rouleert. Gitaarmasters beheersen hun instrument en de muziekstijl die zij vertegenwoordigen op een hoog niveau. Zij hebben hun sporen als artiest in de muziekscene ruimschoots verdiend en vormen een inspiratiebron voor anderen…
Zoumana Diarra
Zoumana Diarra komt uit een familie van griots. Dat is in Mali een soort kaste die in hoog aanzien staat en zich bezighoudt met de traditionele muziek en het doorgeven van de Malinese tradities en geschiedenis. Als kind hoorde hij zijn vader steeds deze muziek zingen. Zijn vader begeleidde zichzelf daarbij op een éénsnarige ngoni; een instrument dat veel op een gitaar lijkt, maar waarschijnlijk al veel langer bestaat. Zijn vader die medicijnman was had geen fiducie in de muzikale capaciteiten van zijn jonge zoon. Zoumana mocht eigenlijk geen muziek spelen. Hij deed dat stiekem toch als zijn vader er niet was. Hij slaagde er in om de muziek die zijn vader speelde te reproduceren. Hij sloeg de muziek op in zijn geheugen en ook de grepen die zijn vader op het instrument pakte en wachtte tot het moment van zijn vaders afwezigheid en ging het dan zelfstandig op het instrument uitzoeken en naspelen. Later toen dit grote vermogen bij zijn vader bekend werd was hij volledig overtuigd van Zoumana’s talent. Daarna mocht hij gaan musiceren en kon hij beschikken over zijn vaders éénsnarige ngoni. Al snel zocht zijn talent de expansie van nog meer snaren en hij kreeg er meer bij die hij op zijn instrument kon spannen. Zo ging hij van één naar vier snaren en hij wilde het zelfs uitbreiden tot zes. Zijn vader kon dat niet bekostigen, maar gelukkig kon hij op een gitaar van iemand uit het dorp spelen: de enige gitaar in het dorp. Dit was een linkshandige gitaar. De snaren zaten er gespiegeld op. Hij had zich nooit gerealiseerd dat dit niet de standaard manier was tot hij later een rechtshandige gitaar tegenkwam. In eerste instantie dacht hij toen dat de snaren er verkeerd op zaten.
Rond die tijd raakte hij bekend met gitaristen buiten Afrika die hij erg bewonderde. Dat waren vooral Django Reinhardt en George Benson. De gitaar maakte iets in hem los, daarom wilde hij er graag zelf een hebben. Het enige wat hij op dat moment kon doen was om er een zelf te fabriceren. Hij maakte daarvoor gebruik van een petroleumblik, wat hout en als snaren nam hij een paar oude fietskabels. Later zou hij een echte gitaar te leen krijgen en begon hij vaker in orkesten en bandjes te spelen. Vanaf zijn twaalfde leefde hij van de muziek hij woonde hij in verschillende landen van West-Afrika en speelde in vele groepen en orkesten: Alfa Blondy’s reggae band Dafrasta, Railband de Bamako, Super Biton de Segou, Super Djata en met zanger Salif Keita. Hij bespeelt naast de ngoni en de gitaar ook nog andere instrumenten zoals de kora, een soort harp waarvan hij zelf een exemplaar heeft gebouwd met wel 43 snaren, de balafoon, een soort xylofoon en djembé. Bij elk van deze instrumenten voelt hij een verschillend sentiment en een andere zeggingskracht waar zijn gevoel zich mee kan verweven.
Als kind werd hij zeer geïntrigeerd door een conservenblikje met melk uit Nederland waar een afbeelding op stond van een melkmeisje op klompen, een koe en een molen en groene grasvelden. Hij wist dat hij ooit naar Nederland zou gaan, wat rond 1990 ook gebeurde. Er is een groot verschil in de muziektraditie van Mali waar de griots – waar hij deel van uitmaakt – het alleenrecht hebben om muziek te maken en in Nederland waar het in principe vrij voor iedereen is om muziek te maken en ook muziekles te nemen. Het is tegenstrijdig dat hij – ook al is hij een griot – van zijn vader in eerste instantie niet mocht musiceren. Hij benijdt een beetje de kinderen in Nederland die al op jonge leeftijd echte muzieklessen kunnen krijgen. Toch heeft hij door intensief de muziek van zijn vader te beluisteren heel veel van de Malinese muziek kunnen opsteken. De kracht van het luisteren heeft hem geen windeieren gelegd. Momenteel heeft hij zijn kennis van de West-Afrikaanse en ook andere muziekstijlen door zijn lange professionele carrière aanzienlijk uitgebreid. Zijn brein stroomt over van al die verschillende ritmes, technieken en stijlen die hij zich eigen heeft gemaakt. Het besef groeit dat hij hier meer mee moet doen dan alleen het musiceren zelf. Dit is ook wat hij waardeert in de Gitaarschool Nederland; het sluit aan bij zijn eigen drang en streven, ook vanuit zijn achtergrond als griot, om de kennis en de tradities van de muziek door te geven, zodat het blijft voortbestaan.
Rob Kietselaer
…meer weten over Zou Diarra: <a href="http://www.zoumanadiarra.com/" target="_blank" rel="noreferrer noopener">www.zoumanadiarra.com</a>